روند ساخت طلا و جواهر
ساخت طلا و جواهر
جواهرسازی یا هنر ساخت جواهرات با استفاده از ابزارآلات و تکنیک‌های مختلف صورت می‌گیرد و زمانی که این کار را به صورت عمده برای مقاصد تجاری انجام دهند، نیاز به شیوه‌های مدرن و اقتصادی برای حفظ همزمان کیفیت و همچنین ایجاد قیمت‌های رقابتی است که همین موارد تخصصی و مهم به آن عنوان صنعت طلا و جواهر را می‌دهد.
روند ساخت طلا و جواهر
فرآیند تولید جواهرات و یا ساخت طلا و جواهر شامل مراحل زیر است.
طراحی
روند طراحی جواهر، گرچه یک هنر به تمام معنی به حساب می‌آید اما خود یک روند تولیدی است در واقع تولید و ارائه طرح برای طلا و جواهر. طراحی طلا و جواهر گام مقدماتی برای تولید هرآیتم از جواهرات به حساب می‌آید. طرح‌های طلا و جواهر معمولا یا با کامپیوتر و یا به صورت کلاسیک یا دستی انجام شده که توسط یک طراح جواهرات انجام می‌گیرد، در اصل هنر طراحی طلا و جواهرات حرفه‌ای است که در مهندسی ساخت طلا و جواهر یک مرحله معماری شمرده می‌شود یک طراح حرفه‌ای جواهر باید به صورت کامل و تخصصی آموزش دیده باشد و دانش کاربردی متالورژی طلا و همچنین عناصری فیزیکی مانند ترکیب و سایش را بشناسد و طرح جواهر را با توانایی خود استاندارد نگه دارد. این طرح‌ها بر اساس روند بازار و سلیقه مشتری در انتخاب در حال تغییر و تحول سریع و روز به روز می‌باشند.
ریختگری
ریختگری در فرایند تولید طلا و جواهر به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود، بدین گونه که یک ماده مذاب مانند فلز، پلاستیک و یا هر ماده مذاب دیگر ریخته می‌شود (تعریف ریختگری). در صنعت طلا و جواهر، پایه جواهر طراحی شده و یا زیورآلات طلا که از طریق ریختگری ایجاد می‌شود گاهی احتمال دارد به صورت متخلخل و یا با سطح خشن و زبر تولید شوند که نیاز به لحیم‌کاری مجدد و یا پوستکاری و مته زنی زیاد دارند پس در واقع ریختگری مرحله اجتناب ناپذیر و در عین حال بسیار حساس و مهم برای تولید جواهرات می‌باشد معمولا ریختگری برای جواهراتی با تکه ها و قطعاتی با اشکال مختلف و یا جواهراتی که طرح‌های پیچیده تر و دشواری دارند با حضور دستگاههای پیشرفته ی امروزی بسیار مقرون به صرفه از لحاظ زمان و هزینه خواهد بود اما در مواردی غیر اقتصادی از روش‌های دیگر ساخت جواهرات نیز استفاده می‌شود به طور مثال طلا را به صورت جامد (نه مذاب) برش میزنند و قطعه ی مورد نیاز خود را می سازند. مواردی که قبل از ریختگری طلا و پایه ی جواهرات مورد نیاز است.
فرایند ریختگری طلا نیاز به شرایط زیر برای نهایی شدن دارد.
ایجاد قالب
برای ریختگری در درجه اول باید قالب جواهر مورد نیاز را ایجاد کرد. قالب جواهر در اصل شکلی معکوس از بخش طلا و یا پایه ی جواهر است که از یک ماده نسوز ساخته شده است، به عنوان مثال، شن و ماسه است یا امروزه از گچ های مخصوص کوره برای ریختگری استفاده می کنند. قالب را می‌توان هم برای استفاده موقت و هم برای استفاده دائمی ساخت.
ایجاد آلیاژ فلزی
به طور کلی در ساخت جواهرات، فلزات گرانبها مانند طلا به صورت خالص دارای عیار ۲۴ هستند که به دلیل نرمی طلا در این عیار از آن استفاده نمی‌شود. در چنین حالتی، طلا ذوب و با دیگر فلزات سخت مانند مس، نقره و نیکل مخلوط شده و در واقع مشخصات عیار مورد نظر بدست می‌آید.
روش‌های ریختگری طلا
ریختگری طلا را می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف انجام داد که برخی از این روشها در زیر توضیح داده می‌شود.
ساخت موم ریختگری
این یکی از روش‌های ریختگری و معمول می‌باشد که بسیار نیز مورد استفاده است. بر اساس این روش ریختگری، یک طرح جواهر از موم مخصوص ساخته شده و در گل رس جا داده می‌شود. بعد از خشک شدن گل و وقتی که گل پخته شد، موم ذوب شده و تخلیه و یا تبخیر می‌شود، و جای طرح جواهر که با موم ساخته شده بود خالی میماند که پس از آن با طلای مذاب پر می‌شود.
شن و ماسه ریختگری
این یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین روش ها در ریختگری طلا بوده است. در این روش، شن و ماسه طبیعی (ماسه دریاچه) و یا شن و ماسه سبز (مخلوطی از شن، رس و مقداری آب) را بر روی چوب یا فلزی که الگوی ساخت جواهر نهایی برروی آن حک شده است و بصورت دو نیمه جدا می‌باشد قرار می دهند تا قالب محصول آماده شود در واقع از شیوه ی الگوی حذف شده استفاده می کنند، و طلای مذاب را به درون حفره حاصل هدایت می کنند و در نهایت، قالب شکسته شده و پایه ی جواهر به شکل قالب درآمده است.
ریختگری قالب گچی
ریختگری قالب گچی نیز شبیه به ریختگری ماسه است جز این که گچ بجای شن و ماسه جایگزین می‌شود. ترکیب آن به صورت ۷۰-۸۰٪ گچ و ۲۰-۳۰٪ استحکام دهنده و آب می‌باشد. دیواره ی داخلی قالب گچ را در این روش می‌توان با عملکرد سطحی و جذبی بسیار خوبی که دارد و دقت ابعادی و نفوذ گچ به درون رزین یا موم بسیار مناسب و دقیق برای ریختگری دانست. ریختگری گچ به طور معمول برای فلزات با ارزش مثل طلا و همچنین فلزاتی غیر آهنی مانند آلومینیوم یا روی و یا آلیاژهایی از جنی مس نیز استفاده می‌شود.
ریختگری طلا با قالب سرامیکی
ریختگری طلا با قالب سرامیکی نیز مشابه ریختگری با قالب گچی است با این تفاوت که مواد سرامیکی به جای گچ استفاده می شوند. این روش همچنین ریختگری را با کیفیت بسیار خوب فراهم می‌کند.
ریختگری طلا با قالب فلزی
ریختگری طلا با این فرایند که عبور طلا یا فلز مذاب تحت فشار بالا به درون حفره قالب های فلزی است را ریختگری با قالب فلزی می نامند. این قالب قابل استفاده مجدد و قادر به ارائه اشکال بسیار پیچیده ای از جواهرات نیز می‌باشد.
ریختگری طلا به روش گریز از مرکز
ریختگری طلا با فرایند گریز از مرکز به ریختگری گفته می‌شود که در آن قالب پایه جواهر به لبه ای که در خارج آن به لوله ای توخالی متصل است و طلا به صورت مذاب به داخل لوله ریخته می‌شود بدین صورت که طلای مذاب در طرفی مخالف قسمت قالب قرار می‌گیرد و با چرخش دستگاه و ایجاد نیروی گریز از مرکز با سرعت بالا طلا به داخل منافذ قالب هدایت می‌شود.